معنای بصیرت

بصیرت به معنى دانایى، بینایى، بینایى دل، هوشیارى، زیرکى و یقین است.(1)

نزد اهل معنا، نیرویى نهانى و قوّهاى قلبى است که در شناخت حقایق تا عمق

 وجود و باطن ذات آن رسوخ مى کند.

برخى از اهل معرفت مى‏گویند: «بصیرت قوّه قلبى یا نیرویى باطنى است که

به نور قدس روشن گردیده و از پرتو آن، صاحب بصیرت، حقایق و بواطن اشیا را در مى‏یابد.

 بصیرت به مثابه بَصَر (چشم) است براى نفس».(3)

میان بَصَر که تأمین کننده نور ظاهرى، و بصیرت که آورنده نور باطنى است، تفاوت بسیار

 است؛ مانند:1. نور ظاهرى، تنها با بینایى انسان سر و کار دارد. خورشید و ماه

و چراغ، بیش از این که فضا را روشن و بینایى انسان را یارى کند، کارى انجام

 نمیدهد. پس اگر انسانى ناشنوا بود یا در بویایى و لامسه و گویایى خود نقص داشت،

با تابش آفتاب و مهتاب و نورهایى از این قبیل، مشکلاتش حل نمیشود. اما

نور باطن همه نقصهاى (باطنى و معنوى) انسان را برطرف، و تمام دردهاى او را،

 درمان مى کند...در صورتى که درون کسى را روشن کرد، ساحت جانش چنان نورانى

 مى شود، که هم صحنه هاى خوبى را در خواب و بیدارى مى بیند، هم آهنگهاى خوبى را

مى شنود، هم رایحه هاى دل انگیزى را استشمام میکند و هم لطیفه هاى

فراوانى را لمس مى نماید.(4)

2. انسان دو چهره یا دوجنبه دارد: چهره ظاهرى یا مُلکى و چهره باطنى یا ملکوتى،

 خداوند براى دیدن ظواهر، بَصَر را به صورت بالفعل به انسان داده، بشر از آغاز تولد

 به کمک آن هر چه را که در شعاع چشم و منظر او قرار گیرد مى‏بیند. اما براى

دیدن باطن و شهود ملکوت، قوه نورى را در نهاد او نهادینه نموده به نام بصیرت،

 که تا آن "نور استعدادى" از قوه به فعلیت در نیاید، رؤیت باطن و شهود ملکوت، میسر

 نخواهد بود.صاحب جامع الاسرار مى‏نویسد: معناى سخن خداوند (نور على نور یهدى

اللَّه لنوره من یشاء)،(5) (... و من لم یجعل اللَّه له نوراً فماله من نور)،(6) چیزى جز

 این نیست که تا نورحق حاصل نیاید و به دل و جان سالک نتابد، بصیرت در او پدید نیاید.

 نور حق سرمه چشم بصیرت است و تمام تلاش اهل مجاهده براى آن است که مورد

عنایت حق قرار گیرند و نور حق بر دل و بر جانشان پرتو افکن گردد.(7)

حافظ شیرازى که مى‏گوید: 

  گرنورعشق حق به دل وجانت افتد         باللّه کز آفتاب فلک خوبتر شوى

ناظر به همین نور است. با پرتو افکن شدن نور حق است که سالک از تحیر

و تردد مى رَهَد و سرانجام به حقیقت مى رسد.

درادامه خواهید خواند.....

راه تحصیل بصیرت ودرجات آن و ...